تا اوایل قرن ۱۹ میلادی، روسیه ادبیات چندان قابل توجهی نداشته است. تا آن زمان، زبان ادبیات روسیه بسیار ثغیل و سنگین بود، به طوری که متون آن زمان، امروزه کمتر قابل فهم است.
«میخاییل لومونسف»، دانشمند و علامه روس قرن ۱۸ میلادی، گرامر زبان روسی را نوشت و دستی به سر و روی آن کشید.

«الکساندر پوشکین»، شاعر برجسته روس، که پدر ادبیات روسیه هم خوانده می شود، با اشعارش ادبیات روسیه را وارد مرحله جدیدی کرد. اشعار او ساده و قابل فهم بودند.
قرن نوزده میلادی در ادبیات روسیه، به «عصر طلایی» مشهور است. در این دوران ادبیات روسیه شکوفا شد و آثار ادبی کم نظیری به نگارش درآمدند.

اکثر جمعیت روسیه آن زمان را رعیت ها تشکیل می دادند و سطح سواد در جامعه بسیار بسیار پایین بود و تقریبا همه نویسندگان و مخاطبان آنان از نجیب زادگان و طبقه اشراف بودند.
اما رعیت ها هم از ادبیات بی بهره نبودند و به کمک «لوبوک» (کاغذ های گرافیکی و تصویری) با دنیای تخیلات نویسندگان آشنا می شدند.

در اواخر قرن نوزده میلادی، طبقه کارگر و متوسط کوچکی شکل گرفت و با اجباری شدن تحصیلات ابتدایی، ادبیات، مخاطبان بیشتری پیدا کرد و باعث شد در دوره بعدی ادبیات روسیه، یعنی دوران نقره ای، از میان رعیت ها هم تعدادی نویسنده برجسته سر بر بیاورند.
در دوران حکومت شوروی، صد در صد مردم باسواد شدند.

در دوره صد ساله «عصر طلایی» ادبیات، اتفاقات و تحولات زیادی در روسیه به وقوع پیوست. مهم ترین آن ها، مسافرت های نجیب زادگان به خارج از کشور و آشنا شدن آن ها با تحرکات آزادی خواهانه اروپا، افزایش نارضایتی مردم از حکومت تزاری و لغو رعیت داری بود. حکومت تا حدودی از نویسندگان ترس داشت و در مواردی آن ها را تبعید و تنبیه می کرد.
همین تحولات باعث شد که در ابتدای قرن بیستم، حکومت تزاری سقوط کند و کمونیست ها روی کار بیایند.

نویسنده: بهروز بهادری فر